Giai thoại bản “Sonate Ánh Trăng” của Ludwig Van Beethoven
Những ai yêu dòng nhạc cổ điển châu Âu chắc không một vài lẫn đã thả hồn bay bổng theo tiếng nhạc du dương của bản Sonate Ánh Trăng hay Moon Light Sonata (Mondscheinesonate) của nhà soạn nhạc thiên tài người Đức Ludwig Van Beethoven?
“Sonate Ánh Trăng” có thể nói là một bản nhạc đánh dấu sự thay đổi trong phong cách sáng tác âm nhạc của Beethoven. Bản “Sonate Ánh Trăng” vừa có một cái gì đó như là tiếc thương, mất mát, vừa có những lời nguyện cầu, vừa có sự dữ dội như bão tố.
Ludwig Van Beethoven sáng tác “Mondscheinesonate” vào năm 1801. Đến tận ngày nay, nó là bản nhạc nổi tiếng nhất của ông dành cho piano, và ngay cả thời bấy giờ nó cũng là bản nhạc được rất nhiều người yêu thích.
Có lẽ không một ai lại không có những lúc đau đớn cùng cực trong cuộc đời? Không một ai lại không có lần, vào một lúc nào đó trong cuộc đời, muốn buông xuôi? Có ai chưa bao giờ cảm thấy cô đơn, cô đơn cùng cực, và có cảm tưởng là đã mất hết mọi hy vọng chăng? Chẳng phải là những người nổi tiếng, giàu có, quan trọng thì được miễn chuẩn khỏi những khoảnh khắc cô đơn và cay đắng thẳm sâu.
Tình cảnh như thế đã xảy ra cho một nhạc sĩ có khả năng sáng tác phi thường của mọi thời đại, đó là Ludwig Van Beethoven.
Ludwig Van Beethoven sinh năm 1770, tại Bonn - Đức, và qua đời tại Vienne - Áo vào năm 1827.
Beethoven đã trải qua một trong những thời kỳ sầu thảm, ảm đạm và u uẩn. Ông rất buồn sầu và chán đời vì cái chết của một ông hoàng nước Đức, là ân nhân và như là người cha thứ hai của ông.
Beethoven thời trẻ từng đau khổ vì thiếu tình yêu thương của người thân. Cha ông là một người say sưa, thường đánh đập ông. Ông này đã chết trên đường phố vì chứng nghiện rượu. Mẹ ông qua đời khi còn rất trẻ. Anh ruột của ông không bao giờ giúp đỡ ông, và thê thảm nhất, đó là ông cảm thấy chứng bệnh của ông ngày một trầm trọng hơn. Các triệu chứng điếc bắt đầu làm ông lo lắng, khiến ông căng thẳng và hay gắt gỏng.
Beethoven chỉ có thể nghe bằng cách dùng một thứ kèn có dạng như cái tù-và đặt vào tai. Ông luôn mang theo một cuốn sổ, để ở đâu người ta có thể viết, thì giao tiếp với ông như thế. Nhưng họ không đủ kiên nhẫn mà viết, mà ông thì cũng chẳng đủ kiên nhẫn mà đọc đôi môi mấp máy của họ.
Nhận ra rằng không ai hiểu và muốn giúp ông, Beethoven co quắp vào chính mình và tránh né mọi người. Do đó ông có tiếng là một kẻ yếm thế. Vì tất cả những lý do đó, Beethoven rơi vào một tình trạng thất vọng sâu xa. Thậm chí ông còn nuôi ý tưởng tốt nhất là nên tự tử.
Có rất nhiều câu chuyện được kể để giải thích cho sự ra đời của bản Sonate Ánh trăng. Vào giữa thế kỷ 19, người ta bắt đầu đồn đại về cuộc gặp gỡ của Beethoven với một cô gái mù.
Một ngày nọ Beethoven gặp một người thiếu nữ mù đang sống trong cùng một nhà trọ, nơi ông đã đến trú ngụ. Khi ông gặp, cô gái mù đang ngồi bên cạnh một chiếc đàn piano, Beethoven đã rất đỗi cảm thương. Ông ngồi xuống chính chiếc đàn piano đó và đột nhiên cảm nhận được ánh trăng đang chiếu vào qua cửa sổ. Như được truyền cảm hứng, Beethoven đánh lên những nốt nhạc của bản sonate nổi tiếng. Trong một phiên bản khác của câu chuyện, nhà soạn nhạc đã ngắm nhìn ánh trăng chiếu vào cô gái mù trong khi ông đang chơi đàn cho cô và anh trai cô.
Vào một đêm kia, cô này đã hét vào tai ông: “Tôi sẵn sàng hy sinh tất cả để thấy được ánh trăng.”
Nghe cô nói, Beethoven xúc động đến rơi nước mắt. Dù sao, ông vẫn còn được thấy! Dù sao, ông vẫn còn có thể sáng tác nhạc và viết lên giấy!
Một ý muốn được sống đã mãnh liệt trở về với Beethoven và đưa ông tới chỗ sáng tác ra một trong những bản nhạc tuyệt diệu nhất của mọi thời: “Mondscheinsonate – Bản Sonate Ánh Trăng”
Trong chủ đề chính, giai điệu phỏng tạo giống như những bước chân người ta đang bước đi chậm chạp, có thể là bước chân của chính Beethoven và của những người khác, đang khiêng quan tài của ông hoàng nước Đức, là người bạn, người đỡ đầu, và ân nhân của ông.
Nhìn bầu trời chan hòa ánh trăng bạc và nhớ đến người thiếu nữ mù lòa, cũng như tự hỏi về các lý do đưa đến cái chết của người bạn thân, ông chìm vào một cuộc suy ngẫm thâm trầm sâu sắc.
“Ánh Trăng” không phải là cái tên do Beethoven đặt cho bản sonate này. Cái tên Sonate “Ánh Trăng” chỉ xuất hiện vài năm sau khi Beethoven đã qua đời. Vào năm 1836, nhà phê bình âm nhạc Đức, Ludwig Rellstab, chia sẻ rằng bản sonate này gợi lên trong ông hình ảnh ánh trăng phản chiếu trên hồ Lucerne. Kể từ đó, cái tên “Sonate Ánh Trăng” mới trở thành tên gọi “chính thức” một cách không chính thức của bản nhạc.
Phần thứ nhất thật là nhẹ nhàng, sâu lắng, buồn, miêu tả một “màn đêm, với những âm thanh ảm đạm vọng tới từ phương xa”.
Phần thứ hai, lại mang người nghe bình tĩnh trở lại với những nốt nhạc có phần tươi tắn hơn, trong sáng hơn, đem đến hy vọng. Phần thứ hai rất ngắn, dường như chỉ là cây cầu nối cho phần thứ nhất và phần thứ ba.
Phần thứ ba là phần “bão tố” của “Sonate Ánh Trăng”. Những nốt nhạc nhanh và mạnh mẽ bộc lộ một cảm xúc dữ dội.
Một vài học giả trong giới nghiên cứu âm nhạc nói rằng các nốt nhạc láy đi láy lại, tha thiết, trong chủ đề chính của phần thứ nhất của bản Sonate, rất có thể là các âm tiết của các từ “Warum? Warum”? (Tại sao? Tại sao?) hoặc một từ khác trong tiếng Đức có nghĩa tương tự.
Những năm sau khi đã thắng vượt nỗi sầu buồn, đau khổ và phiền muộn, xuất hiện “Bài thơ ca tụng Niềm Vui” vô song từ bản “Giao Hưởng thứ chín”, là một tác phẩm lớn của Beethoven. Ludwig Van Beethoven đã hoàn thành tác phẩm để đời của mình. Chính ông điều khiển buổi hòa tấu thứ nhất vào năm 1824, nhưng vì hoàn toàn điếc nên đã không nghe được tiếng vỗ tay cuồng nhiệt của thính giả.
Một trong những nhạc sĩ độc tấu nhẹ nhàng kéo ông quay lại để thấy cả khán phòng là một cử tọa đang hoan hô, đang vỗ tay và vẫy mũ như điên dại. Người ta nói rằng “Bài thơ ca ngợi Niềm Vui” diễn tả lòng biết ơn của Beethoven đối với cuộc đời và đối với Chúa vì ông đã không tự tử.
Và có tất cả những điều này là nhờ người thiếu nữ mù lòa ấy, vì nàng đã gợi hứng cho ông nguyện vọng được chuyển dịch một đêm trăng ra bằng những nốt nhạc: các tia sáng trăng đan dệt thành những đoạn nhạc dịu êm với một giai điệu thật tuyệt vời.
Do vận dụng được tính nhạy cảm, Beethoven, nhà sáng tác không có khả năng nghe, đã dùng giai điệu tuyệt vời của ông mà phác họa ra vẻ đẹp của một đêm chan hòa ánh trăng, cho một người thiếu nữ không thể thấy bằng cặp mắt biết được vẻ đẹp của ánh trăng qua ngôn ngữ của âm nhạc.
Bản “Sonate Ánh Trăng” có thể được xem là sáng tác đầu tiên khi Beethoven bước sang giai đoạn dần mất đi thính lực cho đến lúc điếc hẳn. Sự tiếc thương và mất mát trong tác phẩm, những lời nguyện cầu, và cả bão tố đã tạo nên một thứ âm nhạc tuyệt hảo, thứ âm nhạc khởi đầu cho những kỳ tích mang tên Beethoven.
Hoài Nguyễn
Thích
Bình luận
Chia sẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét