Năm Tỵ nói về chuyện Rắn.

 Năm Tỵ nói về chuyện Rắn.

Phiếm luận - Hoài Nguyễn

---------------------------------

Chỉ còn vài ngày nữa là những quốc gia đón Tết Âm lịch sẽ bước qua năm Ất Tỵ, trong đó con vật "cầm trịch" cho năm này chính là Rắn, một loài động vật mang tính hoang dã và tùy theo loại rắn mà có những con gây nguy hiểm đến khả năng tử vong không những đối với các sinh vật khác mà cả với con người.

Rắn là tên gọi chung để chỉ một nhóm các loài động vật bò sát ăn thịt, không chân và thân hình tròn dài. Giống như các loài bò sát có vảy khác, rắn là động vật có xương sống, có màng ối, ngoại nhiệt với các lớp vảy xếp chồng lên nhau che phủ cơ thể.

Rắn có tuổi thọ tương đối thấp so với các loài động vật khác nếu không xung đột với con người cũng như sinh vật khác khỏe hơn. Trung bình một con rắn có thể sống từ 25 - 30 năm. Trên thế giới có gần 2.500 loài rắn. Ở Việt Nam theo thông kê có gần 150 loài rắn, trong đó có 13 loài rắn sông-biển, 34 loài rắn độc.

Rắn có nhiều loại, có loại tên gọi dựa vào màu sắc như : rắn lục (màu xanh lá cây), rắn lục hoa cân (màu xanh điểm xuyết những sọc đỏ); rắn lục đầu bạc (các sọc trắng trên bộ da đen bóng); Cạp nong đầu đỏ (phần đầu và đuôi đỏ chót, thân đen); rắn lá khô đốm (phần thân màu đỏ điểm xuyết những đốm đen) rắn lửa, rắn hổ đất (màu đen xám), rắn sọc dưa (vằn sọc đen trắng pha vào nhau)... Căn cứ vào đặc điểm, tính chất, người ta lại chia ra: Rắn hổ ngựa (loại rắn phóng, chạy nhanh như ngựa sải), rắn hổ hành (lúc nào cũng có mùi hành); Rắn hổ đất (thân đen bóng, đen mốc giống màu đất); rắn chuông (dùng đuôi để phát ra những tiếng kêu để xua đuổi, cảnh báo kẻ thù) ...

Trên thế giới, nhiều nước có tín ngưỡng thờ rắn. Hình tượng rắn được thờ phụng ở rất nhiều quốc gia. Rắn được thần thánh hóa và tôn thờ và đi vào đời sống tâm linh. Hình tượng rắn không chỉ xuất hiện trong hầu hết các nền văn hóa mà còn mang nhiều ý nghĩa khác nhau, đôi khi đối lập nhau. Hình dạng và đặc điểm di chuyển của loài rắn là cơ sở để người xưa hình dung và đồng nhất rắn với những con sông hay nguồn nước. Loài rắn có đặc tính lột da, do vậy nó biểu trưng cho sự tái sinh, bất tử. Các hiện tượng tự nhiên như vòi rồng ở biển, các cơn lốc xoáy với hình thù uốn lượn đã được nhân cách hóa thành hình tượng rắn. Con người nhìn chung là sợ rắn, và vì sợ nên con người thần thánh hóa loài rắn, thờ cúng rắn để mong rắn bảo vệ cho mình. Ba biểu tượng y học liên quan tới rắn còn được sử dụng cho tới ngày nay là “Chén Hygieia”, biểu tượng cho dược học, và “Caduceus” cùng “Gậy Asclepius” là biểu tượng cho y tế nói chung. Ngày nay nọc rắn được sử dụng trong y học để chữa trị một số chứng bệnh hiểm nghèo. Ý nghĩa biểu tượng quan trọng nhất của rắn chính là sự thể hiện nguồn gốc của sự sống và vũ trụ, trên bình diện con người. Da của rắn cũng là loại có giá trị. Thịt rắn vừa thơm ngon, lại chữa được bệnh nên các "dân nhậu" thích món "đặc sản rắn" này. Một số loài rắn còn được ngâm rượu với một số vị thuốc Bắc. Thường người sành rượu rắn luôn quý hũ rượu “thất xà nhị điểu” ngâm với một số vị thuốc quý.

Trong văn hóa người Việt, nhìn chung người ta cho rắn là loài động vật không mấy thân thiện, tốt đẹp, mang biểu tượng của cái ác nên thường lấy hình ảnh con rắn để ví von với những sự thấp kém, không mấy tích cực.

Ở Việt Nam chúng ta thường nghe các câu nói, tục ngữ liên quan đến con rắn, ví dụ một số câu như sau:

"Bạnh cổ như cổ hổ mang" - ví người như rắn

"Len lét như rắn mùng năm" - người có hành động lén lút, sợ sệt

"Vẽ rắn thêm chân" - kẻ hay bịa đặt, ba hoa quá sự thật, phức tạp hóa một vấnđề đơn giản.

"Hang hùm miệng rắn" - chỉ nơi nguy hiểm khó tiếp cận : Đối với những kẻ phản bội gia đình, Tổ quốc

"Cõng rắn cắn gà nhà" - ví những người phản bội quê hương, làm tay sai cho ngoại bang

"Khẩu Phật tâm xà" - chỉ những những người lời nói thì ngon ngọt nhưng bụng dạ ác độc.

"Đánh rắn phải đánh dập đầu" - do nọc rắn ở đầu nên muốn diệt mối nguy hiểm phải phải diệt mối nguy từ phần chính của thủ lĩnh.

"Áp rắn vào ngực" - Rắn là loài độc hại mà lại đem áp vào ngực thì cũng có ngày bị nó cắn mất mạng. Chỉ sự lầm lẫn, thiếu cảnh giác, tự đem họa vào thân.

"Hùm tha rắn cắn' - ý nói không gặp tai họa này thì cũng sẽ gặp tai họa khác.

"Như rắn mất đầu" - Ám chỉ một tổ chức không có người lãnh đạo nên mất phương hướng, dẫn đến tan rã, diệt vong.

"Nọc người bằng mười nọc rắn" - ý nói lòng dạ độc ác, nham hiểm của con người còn độc hơn cả nọc rắn.

"Rắn đến nhà, không đánh thành quái" - hàm ý nếu gặp kẻ ác đến nhà thì phải diệt trừ ngay để chúng không gây hại cho mình.

.......

Trên đây là một số ví dụ theo kinh nghiệm dân gian về những câu nói liên quan đến con rắn, nhìn chung là có một cái nhìn "ác cảm" với loại rắn mà năm nay, năm Ất Tỵ chính là năm cầm tinh của nó...

Tuy nhiên cũng cần nói rõ thêm là người tuổi Tỵ thì chẳng liên quan gỉ đến các câu nói trên.... Các bạn tuổi Tỵ cũng như tuổi gì đi nữa thì không phải "tự ti" về cái tuổi mà cha mẹ mình đã sinh ra mình trong năm đó... Mấy ông thầy bói hoặc tướng số chỉ là những tay bốc phét "ăn ốc đoán mò" thôi...

Trên thế giới, có nhiều quốc gia cũng có những quan niệm và văn hóa khác nhau về loài rắn, nhưng thôi, đó là chuyện của họ...

Cuối năm cũng có một chút xíu phiếm luận về con vật mà người Việt chúng ta sẽ phải nhắc đến trong một năm âm lịch và tất nhiên những điều tốt xấu, thiện lành... đến với ta cũng chỉ là một sự ngẫu nhiên... Đừng nên quy kết cho con rắn và năm Ất Tỵ này ..

Hoài Nguyễn - 24/01/202

(25 tháng Chạp - Giáp Thìn)