Bài thơ "LÊN SÁU" của cụ Tản Đà

 Bài thơ "LÊN SÁU" của cụ Tản Đà ra đời đúng 104 năm (1919-2023)để mọi người cùng chiêm nghiệm, xem ngày xưa ông bà ta dạy trẻ em như thế nào.

****

Sách quốc ngữ

Chữ nước ta,

Con cái nhà

Đều phải học.

Miệng thì đọc

Tai thì nghe

Chớ ngủ nhè

Chớ láu táu

Con lên sáu

Đang vỡ lòng

Học cho thông

Thầy khỏi mắng.

Trong trời đất

Nhất là người

Ở trên đời

Hơn giống vật

Con bé thật

Chưa biết gì

Còn ngu si

Phải dạy bảo

Cho biết đạo

Mới nên thân

Sau lớn dần

Con sẽ khá

Ai đẻ ta

Cha cùng mẹ

Bồng lại bế

Thương và yêu

Ơn nhường bao

Con phải ngẫm

Áo mặc ấm

Mẹ may cho

Cơm ăn no

Cha kiếm hộ

Cha mẹ đó

Là hai thân

Hai thân là

Là thân nhất

Trong trời đất

Không ai hơn

Con biết ơn

Nên phải hiếu

Nghĩa chữ hiếu

Đạo làm con

Con còn non

Nên học trước

Đi một bước

Nhớ hai thân

Con còn nhỏ

Có mẹ cha

Lúc vào ra

Được vui vẻ

Con còn bé

Mẹ hay chiều

Thấy mẹ yêu

Chớ làm nũng

Đã đi học

Phải cho ngoan

Hay quấy càn

Là chẳng hiếu.

Con còn bé

Mẹ hay lo

Ăn muốn cho

Lại sợ độc

Con ốm nhọc

Mẹ lo thương

Tìm thuốc thang

Che nắng gió

Con nghĩ đó

Sao cho ngoan

Hay ăn càn

Là chẳng hiếu

Anh em ruột

Một mẹ cha

Mẹ đẻ ra

Trước sau đó

Cùng máu mủ

Như tay chân

Nên yêu thân

Chớ ganh tị

Em coi chị

Cũng như anh

Trước là tình

Sau có lễ

Người trong họ

Tổ sinh ra

Ông đến cha

Bác cùng chú

Họ nội đó

Là tông chi

Cậu và dì

Về họ mẹ

Con còn bé

Nên dạy qua

Còn họ xa

Sau mới biết

Người trong họ

Có bề trên

Lạ hay quen

Đều phải kính

Có khách đến

Không được đùa

Ai cho quà

Đừng lấy vội

Ông bà gọi

Phải dạ thưa

Phàm người nhà

Không được hỗn

Con bé dại

Mãi vui chơi

Muốn ra người

Phải chăm học

Miệng đang đọc

Đừng trông ngang

Học dở dang

Đừng có chán

Học có bạn

Con dễ hay

Mến trọng thầy

Học chóng biết

Dạy con biết

Phép vệ sinh

Ăn quả xanh

Khó tiêu hoá

Uống nước lã

Có nhiều sâu

Áo mặc lâu

Sinh ghẻ lở

Mặt không rửa

Sinh u mê

Đang mùa hè

Càng phải giữ

Các giống vật

Thật là nhiều.

Như con hươu

Ở rừng cỏ

Như con chó

Nuôi giữ nhà

Con ba ba

Loài máu lạnh

Loài có cánh

Như chim câu

Còn loài sâu

Như bọ róm

Cây và cỏ

Có khác loài

Trông bề ngoài

Cũng dễ biết

Như cây mít

Có nhiều cành

Lúa, cỏ gianh

Có từng đốt

Còn trong ruột

Lại khác nhau.

Vài năm sau

Con biết kỹ

Đá bờ sông

Không sống chết

Không có biết

Không có ăn

Không người lăn.

Cứ nằm đây

Như đá cuội

Như đá xanh

Như mảnh sành

Như đất thó

Các vật đó

Theo loài kim

Các loài kim

Tìm ở đất

Nhất là sắt

Nhì là đồng

Làm đồ dùng

Khắp trong nước

Như vàng bạc

Càng quý hơn

Đúc làm tiền

Để mua bán.

Ai có vạn

Là người giàu.

Vốn xưa là

Nhà Hồng Lạc

Nay tên nước

Gọi Việt Nam

Bốn nghìn năm

Ngày mở rộng

Nam và Bắc

Ấy hai miền

Tuy khác tên

Đất vẫn một

Lào, Miên, Việt

Là Đông Dương

Đầu trị nước

Đức Kinh dương

Truyển Hùng Vương

Mười tám chúa

Qua mấy họ

Quân Tàu sang

Vua Đinh hoàng

Khai nghiệp đế

Trải Đinh, Lý

Đến Trần, Lê

Nay nước ta

Là nước Việt

Chữ nước ta

Ta phải học

Cho trí óc

Ngày mở mang

Muốn vẻ vang

Phải làm lụng

Đừng lêu lổng

Mà hư thân

Nước đang cần

Người tài giỏi

Cố học hỏi

Để tiến nhanh

Vừa ích mình

Vừa lợi nước

Chớ lùi bước

Là kẻ hèn./.

Tản Đà (1889-1939) tên thật Nguyễn Khắc Hiếu là một nhà thơ, nhà văn và nhà viết kịch nổi tiếng của Việt Nam. Bút danh Tản Đà của ông là tên ghép giữa núi Tản Viên và sông Đà, quê hương ông.

Nguồn bài viết : Thu Hương.