Nam Kỳ đi trước nhưng lại về chót bảng

Nam Kỳ đi trước nhưng lại về chót bảng

Ngẫm thế sự thấy buồn,Nam Kỳ là đất mới của lưu dân,là nơi "hợp chúng quốc" dạng mở của Miền Nam mình ,đời sống dần ổn định và rất phồn thạnh,nhưng trong bàn cờ chánh trị VN thì Nam Kỳ luôn là cái thớt nằm chót bảng

Chúa Nguyễn Ánh đã dựa vô Nam Kỳ mà trung hưng nhà Nguyễn thành công ,kinh tế của triều đình Huế dựa vô Nam Kỳ phần lớn

Nam Kỳ sau đó là đất thuộc địa Pháp ,là nơi chữ Quốc Ngữ được xài đầu tiên ở Việt Nam nên chữ Quốc Ngữ và chữ Pháp thông dụng trong xã hội Nam Kỳ lúc đó ,thành ra báo chí cũng phát triển và bành trướng rất mạnh

Chúng ta tự hào có Trương Vĩnh Ký,Trương Minh Ký,Huỳnh Tịnh Của,Trần Chánh Chiếu ...

Gia Định báo là tờ báo đầu tiên của Việt Nam phát hành ngày 15/4/1865 tại Sài Gòn do một người Pháp làm chủ biên, đến tháng 9/1869 giao cho Trương Vĩnh Ký và sau là Huỳnh Tịnh Của làm chủ bút đến thăm 1907

Năm 1861 nhà in đầu tiên được xây dựng ở Sài Gòn là nhà in Hoàng gia (l’Imprimerie Impériale)

Nam Kỳ là nơi có số lượng nhựt trình (báo) xuất bản nhiều nhứt VN

Dân Sài Gòn có thói quen đọc báo mỗi buổi sáng bên ly cafe .Và các kiosque bán báo xuất hiện đầu tiên cũng ở Sài Gòn ,sau này có người bán báo dạo

Đất Lục Tỉnh ta là cái nôi xuất hiện đầu tiên của chữ Quốc Ngữ,của các thể loại thơ,tiểu thuyết,văn chương và báo chí Quốc Ngữ đầu tiên ở Việt Nam

“Miền Nam vốn có một một địa vị về văn nghệ và có ảnh hưởng sâu rộng trong quảng đại quần chúng lan tràn đến cả miền Trung lẫn miền Bắc.Miền Nam đã gây phong trào tiền phong về mọi phương diện văn nghệ: báo, tạp chí, truyện ngắn, truyện dài, truyện dịch, đặc biệt là tiểu thuyết Trung Hoa, truyện phóng tác tiểu thuyết Tây, phong trào xuất bản rộng lớn các loại thơ bình dân và rất phồn thịnh…" (Khi lưu dân trở lại,tác giả Nguyễn Văn Xuân)

Dần dà trong lịch sử văn chương Việt Nam có sự "ăn hỗn" khi sau này người ta lấy văn chương kiểu Bắc của Nam Phong tạp chí làm chuẩn để nói văn chương Bắc là số 1

Học giả Nguyễn Văn Xuân viết vầy:

" ...không gì mỉa mai hơn là học Phạm Duy Tốn, Nguyễn Bá Học, Nguyễn Trọng Thuật, cả Hoàng Ngọc Phách nữa, những nhà văn mà chính phê bình gia có tiếng là Vũ Ngọc Phan nhìn nhận là kém hơn Hồ Biểu Chánh”

Thực tế Hồ Biểu Chánh với cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông “Ai làm được” ra đời năm 1912 cũng là cuốn tiểu thuyết đầu tiên ở VN ta .Văn Hồ Biểu Chánh rặc Nam Kỳ ,từ dấu chấm phết,cách ăn nói tới ngọn cỏ,cơn gió cũng rặc Nam Kỳ

Những năm 1930 trước sự "xâm lăng" của kiểu văn chương hoa hòe hoa sói,đầu môi chót lưỡi từ Miền Bắc,khi các nhà văn hóa Nam Kỳ bị lai tạp ít nhiều thì Hồ Biểu Chánh (cùng Sơn Nam,Vương Hồng Sển...) vẫn cố thủ giữ rịt,kiên quyết giữ nguyên cách viết đậm đà hơi hám Nam Kỳ của mình

Hồ Biểu Chánh cùng với Sơn Nam và Vương Hồng Sển có thể nói là chuẩn mực văn chương Nam Kỳ

Nhưng Sơn Nam có đôi khi không đi sâu phương diện tả thực hơn Hồ Biểu Chánh ,văn Vương Hồng Sển thì đôi lúc tỉ mỉ tẳn mẳn kiểu léo téo,thành ra Hồ Biểu Chánh là dễ hiểu nhứt

Nam Kỳ là đất mà nữ giới có tiếng nói ,có quyền đầu tiên ở VN

Người đàn bà Nam Kỳ xưa vốn đã có tư tưởng rất mở và cá tánh nhiều nếu so với đàn bà Trung và Bắc

“Đi đâu cho thiếp theo cùng
Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam
Ví dầu tình có dở dang
Thì cho thiếp gọi đò ngang thiếp dzìa “

Ta nhớ tới bà Lê Thị Điền vợ của Đồ Chiểu.Chồng mù lòa,bà tay xách tay mang,tay dắt chồng tay ôm con chạy giặc ,rồi bà nuôi dạy con cái ,tối còn ngồi chép thơ cho chồng

Cô con gái của bà là Nguyễn Thị Khuê tức Sương Nguyệt Anh là người đàn bà lập ra tờ báo đầu tiên của phụ nữ ở VN ,tờ”Nữ giới chung” năm 1919 ở Sài Gòn

Rồi sau đó ở Nam Kỳ lại có tờ”Phụ nữ tân văn “ được cho là tờ báo phụ nữ thứ hai xuất hiện tại Việt Nam thời đó

Nam Kỳ có đội đá banh toàn đàn bà đầu tiên VN vào khoảng năm 1933 của ông Phan Khắc Sửu (Sau này là quốc trưởng VNCH) tại Cái Vồn Vĩnh Long

Tại Cái Vồn nơi cát cứ của tướng Hòa Hảo Năm Lửa,có đội nữ binh của bà vợ ông này-bà Lê Thị Gấm,bà Gấm có biệt danh là nữ tướng Phàn Lê Huê

Cái Vồn vốn là tên con rạch nối từ sông Hậu đến ngã ba sông Mỹ Thuận và kinh Chà Và.

Cái Vồn nửa thuần Việt nửa Khmer.Người Khmer gọi Srôk Tà Von “xứ ông Von”,người Việt hay gọi sông là Cái nên từ đó có Cái Vồn

Tên Hán tự của Cái Vồn là Bồn Giang.Vì thế thời Nguyễn ở hai kên con rạch còn có xứ Đông Bồn ,xứ Kim Bồn

Cái Vồn nằm ở một đầu bắc Cần Thơ ,xưa người Nam Kỳ gọi cầu bắc phía Vĩnh Long là “bắc Cái Vồn”

Ông Phan vốn là kỹ sư nông học nên năm 1933 đã đứng ra lập đội đá banh nữ đầu tiên ở Đông Dương,đội banh nữ Cái Vồn

Nữ bác sĩ đầu tiên của Việt Nam là cô Henriette Bùi Quang Chiêu, sanh ngày 8/9/1906, là con gái thứ trong một gia đình điền chủ Bến Tre ở Mỏ Cày mang quốc tịch Pháp ở Nam Kỳ

Mẹ Henriette là Vương Thị Y người gốc Hoa.Cha của Henriette là Nghị viên Bùi Quang Chiêu, sau là thủ lãnh đảng Lập Hiến ở Nam Kỳ thời Pháp

Năm 1926, Henriette tốt nghiệp trung học tại Lycée Fenelon Paris theo học Đại học Y khoa Paris vào năm 1927.Henriette Bùi Quang Chiêu bảo vệ luận án xuất sắc vào năm 1934

Đầu năm 1935 bà nhậm làm ở bịnh viện Chợ Lớn rời Chợ Rẫy

Năm năm 1945 thì gia đình ông Bùi Quang Chiêu bị ác nạn

Ông Bùi Quang Chiêu cùng với ba người anh em trai của Henriette Bùi Quang Chiêu bị Việt Minh bắt và giết chết

Đến năm 1961, Henriette Bùi Quang Chiêu sang Pháp và mở ở đây một phòng mạch

Bà Henriette Bùi Quang Chiêu qua đời lúc 8 giờ 30 phút ngày 27/04/2012 tại Paris – Pháp

Nam Kỳ là nơi có sân bay đầu tiên ở VN .Sân bay Tân Sơn Nhứt mang tên làng Tân Sơn Nhứt vì nó lấy gần như toàn bộ đất của làng này

Thôn Tân Sơn Nhứt được lập năm 1749 thuộc quận Bình Dương, phủ Tân Bình, thành Gia Định.

Trong làng này có mộ cha cả Bá Đa Lộc và Tả dinh Đô Thống chế Lê Văn Phong (bào đệ của Đức Tả quân-Tổng trấn Gia Định thành Lê Văn Duyệt)

Năm 1920 Pháp giải tỏa gần hết cái làng Tân Sơn Nhứt, thuộc quận Gò Vấp, tỉnh Gia Định làm sân bay, phần đất còn lại không đủ tiêu chuẩn lập làng riêng, nên hiệp với làng Chí Hòa thành làng Tân Sơn Hòa

Cái thuở đó tên sân bay tiếng Pháp là aérodrome. Tân Sơn Nhứt là sân bay duy nhứt và đầu tiên ở Việt Nam và Đông Dương thời đó

Người Nam Kỳ mình gọi tên tục là “sân bay” và “máy bay”.Cái gì vù lên trời là bay hết,thí dụ chim bay

Do người Tàu kêu sân bay là 機場 (cơ trường) nên người Nam Kỳ khai sanh chánh thức sân bay là phi trường ,máy bay là phi cơ

Sân bay Tân Sơn Nhứt trước 1975 rộng 3.600ha, gấp ba lần quỹ đất sân bay Changi ở Singapore.

Sau 1975 Bắc Kỳ CS vô chia chác đất cất nhà,táp 2100 ha đất sân bay làm nhà riêng.Hiện sân bay chỉ còn khoảng 1.500 ha, trong đó 850 ha dân dụng, phần còn lại do Bộ Quốc phòng quản lý.Trong đất quân đội này có 160 ha để làm sân golf và dịch vụ

Nam Kỳ còn có phi công đầu tiên lái máy bay

Đó là con trai Tổng đốc Phương,ông Đỗ Hữu Vị là con trai thứ năm trong 11 người con của ông Đỗ Hữu Phương.Năm 1904, ông Vị đăng ký học Trường võ bị Saint-Cyr.Năm 1911 ông được cấp bằng lái máy bay của Aéroclub de France ,Đỗ Hữu Vị là phi công Việt đầu tiên bay vòng quanh nước Pháp.Sau đó trong thế chiến thứ nhứt ông bị rớt máy bay và tử trận

Người Việt đầu tiên mua và lái xe hơi là thầy Năm Tú ở Mỹ Tho

Ông Châu Văn Tú tức Pierre Tú, là người sắm xe hơi đầu tiên ở Nam Kỳ năm 1907.Ông là người ở Mỹ Tho tiên khởi lập gánh hát cải lương mang tên “Ban hát Thầy Năm Tú – Mỹ Tho”

Chiếc xe hơi VN sản xuất đầu tiên tên là La Dalat do công ty Citroën thông qua công ty con tại Sài Gòn sản xuất có bộ phận nội địa hóa đạt 40%, nên mọi người coi La Dalat là xe hơi của VN

Nam Kỳ có trường trung học đầu tiên ở VN là Trường Trung học Mỹ Tho (Collège de Mytho) được mở năm 1879,ba năm sau (1881) đổi tên thành Trường Le Myre de Vilers .Sau 1954 thành trường Nguyễn Đình Chiểu tới nay

Nam Kỳ có đường xe lửa đầu tiên là đường của xe lửa Sài Gòn – Mỹ Tho hồi,đây là tuyến đường xe lửa đầu tiên của Đông Dương có từ năm 1885 ,tồn tại 73 năm,bị ông Ngô Đình Diệm dẹp năm 1958

Ga xe lửa Sài Gòn thời Pháp nằm ở vị trí ngay đầu công viên 23/9 đoạn bùng binh chợ Bến Thành ngày nay

"Mười giờ tàu đến Bến Thành
Súp lê vội thổi bộ hành lao xao"

Từ Sài Gòn đi Mỹ Tho có 15 ga dọc các con lộ . Ga thứ nhứt gọi là Ga An Đông (Hoặc Ga Chợ Lớn Mới) nằm bên hông phía sau lưng chợ An Đông ở khúc Hùng Vương ngày nay

Xe lửa chạy men theo đường Hùng Vương băng qua công viên Văn Lang chạy thẳng ra Hồng Bàng về Mỹ Tho

Nam Kỳ có cảng biển đầu tiên là cảng Sài Gòn từ 1862 .Thương cảng Sài Gòn là một cảng công lập, đầu tiên và lớn nhứt Ðông Dương

Nam Kỳ là xứ có đèn đường đốt sáng ban đêm đầu tiên ở Việt Nam

Đọc nè:

"Đèn Sài Gòn ngọn xanh ngọn đỏ
Đèn Mỹ Tho ngọn tỏ ngọn lu
Anh về học lấy chữ nhu
Chín trăng em đợi, mười thu em chờ"

Và:

“Đèn nào cao bằng đèn Cầu Lộ
Gái nào ngộ bằng gái Vĩnh Long
Sao em lớn tuổi ở vậy chưa chồng
Anh đây muốn làm phò mã nhưng ngại lòng quá đi”

Nam Kỳ ăn bánh mì,uống sữa bò đầu tiên ở Việt Nam

Trong các loại bánh của Nam Kỳ mình thì bánh mì không phải của bổn địa,nó là bánh của người Pháp mang theo vào sau 1859

Trong bài "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc " của Đồ Chiểu năm 1861, ta thấy ông đồ lên án cá"'tội" ngoại lai ăn bánh mì của giặc có hai câu như sau:

"Sống làm chi theo quân tả đạo, quăng vùa hương, xô bàn độc, thấy lại thêm buồn
Sống làm chi ở lính mã tà, chia rượu lạt, gặm bánh mì, nghe càng thêm hổ."

Kinh tế Nam Kỳ phồn thạnh,xuất khẩu lúa gạo vang danh ,tiền thuế thâu vô dư dả lo cho xứ sở .Và tình trạng mâu thuẩn thuế má của Nam Kỳ đã có từ thời Pháp chứ không phải chỉ có từ sau 1975 tới nay

Xin nhắc tới điền chủ trồng tiêu của xứ Nam Kỳ Charles Paul Blanchy (1837-1901). có vợ người Nam Kỳ ,là hội trưởng hội đồng quản hạt Nam Kỳ ,đô trưởng Sài Gòn 1895-1901 được bầu trực tiếp từ các cử tri đầu tiên

Ông Paul Blanchy suốt đời bênh vực cho quyền lợi của xứ Nam Kỳ mà đối đầu với ông quan toàn quyền Paul Doumer (1857-1932)-toàn quyền Đông Dương giai đoạn 1897-1902

Paul Doumer tăng thuế trực thu ,đem ngân sách Sài Gòn cho xứ Bắc Kỳ . Paul Blanchy cầm đầu nhóm vận động Nam Kỳ giữ tiền lại, rồi tiến tới độc lập

Paul Doumer chửi rằng ông Paul Blanchy không có đầu óc tổ chức, vô chánh phủ ,thiếu kỷ luật.

Paul Doumer trong hồi ký có viết chửi rằng “một người có quyền bính và để tâm phụng sự cho công chúng chắc chắn sẽ là rác rưởi nếu không gạt ra được ông Blanchy”

Rốt cuộc Paul Blanchy bị thất thế,mất ở tại Sài Gòn năm 1901, thọ 64 tuổi

Khi Blanchy chết, ông toàn quyền Doumer có mặt ở Sài Gòn nhưng không đến dự đám tang, cũng không cử người thay mặt đến viếng

Paul Blanchy chết được chôn trong nghĩa trang Mạc Đỉnh Chi ,con đường Hai Bà Trưng khi đó đặt tên là Rue Paul Blanchy

Trong thời kỳ làm đô trưởng Sài Gòn ông Paul Blanchy xây rất nhiều công trình, tòa thị sảnh thành phố Hôtel de Ville cũng xây dưới thời ông

Ông Paul Blanchy là người Pháp mà khi làm đô trưởng ông ta còn biết giành giựt từng cắc tiền thuế,ngân sách giữ lại cho Sài Gòn đặng phát triển

Huống hồ là người Sài Gòn,người Nam...!

Trong lịch sử Sài Gòn phải nhớ tới Paul Blanchy

Nam Kỳ chúng ta là đất mới ,có những con người luôn tìm cái mới,nhìn ra tương lai,xứ sở này là một xứ cởi mở và phồn thạnh trong tư duy.Của cải không phải tự trên trời rớt xuống,dân Nam Kỳ cũng làm chết cha chết mẹ và đỏi hỏi đồng tiền phải được sử dụng hợp lý đặng đầu tư cho nó ,một cái cây cho trái sau thâu hoạch thì phải bón phân,tưới nước cho nó,nếu không nó sẽ chết khô

Xin nhắc nhớ và gợi lòng trắc ẩn,sự ý thức của những người Nam Kỳ đang còn sống trên mảnh đất này

Hãy bỏ cái áp đặt "Nam Kỳ đi trước lại về chót"

Rõ ràng:

“Đồng Nai chim đậu đất lành
Cửu Long trù phú dân tình ấm no
Phương Nam khai phóng cõi bờ
Con đường nhân bản tự do đời đời”.

Bài viết của tác giả Nguyen Gia Viet

An Nam Yakukohaiyo

đăng 28 tháng 4 lúc 12:29 ·